UX to więcej niż modny skrót rzucany na konferencjach produktowych. Ten termin niesie za sobą prawdziwą wartość. Jaką? Przekonasz się o tym w tym artykule. Pora przybliżyć ci, czym jest UX i1§ dlaczego jest ważną częścią pracy nad produktem cyfrowym.

Jeszcze do niedawna wierzono, że aby zdobyć przewagę rynkową, produkt musi być przeładowany funkcjonalnościami. W dzisiejszych czasach, kiedy każde rozwiązanie cyfrowe da się skopiować, a konkurencja nieustannie depcze nam po piętach, większość firm zdaje sobie sprawę, że to nie natłok funkcjonalności a użyteczność aplikacji, sklepu, czy strony internetowej pozwoli im wyróżnić się na tle reszty i przyciągnąć jak największą liczbę aktywnych użytkowników.

Z tego powodu znaleziono inny wyróżnik. Firmy, aby zdobyć klientów zaczęły przykładać większą wagę do designu i użyteczności produktu, które należą do umiejętności zespołu User Experience. Zespół UX dba o to, aby produkt cyfrowy nie tylko wyglądał estetycznie, ale przede wszystkim nie sprawiał problemów z użytkowaniem. Na czym dokładnie to polega? Postaramy się ci to wyjaśnić.

Co oznacza skrót UX?

UX to skrót od User Experience, czyli w dosłownym tłumaczeniu – doświadczeń użytkownika. Osoby, które zajmują się UX są odpowiedzialne za projektowanie tych doświadczeń. Teraz możesz zadać sobie pytanie, czy doświadczenia da się projektować? Na pewno można na nie wpłynąć.

Jeżeli zmniejszymy czas, w którym użytkownik musi się „przeklikać” przez sklep internetowy, czy też ułatwimy mu wypełnienie formularza na stronie, na pewno wpłynie to pozytywnie na jego doświadczenie. Inaczej ma się sytuacja, gdy napotka on pewne przeszkody w trakcie korzystania z produktu, na przykład nie będzie wiedział, gdzie ma klikać, aby przejść dalej. Jak pewnie się domyślasz, wpłynie to negatywnie na jego doświadczenie.

Możemy się o tym przekonać, obserwując metryki, takie jak czas spędzony na stronie czy liczba porzuconych koszyków. Dzięki nim możemy zorientować się, gdzie leży problem. To jeden ze sposobów. Możemy również odkryć problemy, dzięki testom z użytkownikami lub audytowi UX.

Jakie kompetencje ma projektant UX?

No dobrze, to wszystko brzmi interesująco. Wiemy, co oznacza skrót UX i mamy zarys tego, o co w tym wszystkim chodzi, ale gdzie jest miejsce projektanta user experience w samym zespole produktowym? Aby odpowiedzieć na to pytanie, spójrzmy, jakie kompetencje ma projektant UX.

Projektant UX nie zajmuje się tylko makietami

Wiele osób utożsamia pracę projektanta UX z dowożeniem makiet. To pierwsze, co rzuca się nam w oczy i coś, co osoby nie związane z designem mogą zobaczyć i ocenić. W końcu to z makiet powstają prototypy produktu, które zostaną zakodowane. Jednak jest to tylko wierzchołek góry lodowej. Spłycenie pracy projektanta UX wyłącznie do makiet jest częstym błędem i dużym uproszczeniem.

Na czym rzeczywiście polega praca UX-owca? Taka praca obejmuje kilka obszarów, takich jak research, protypowanie, analityka, testy i projektowanie interfejsu – a każdy z tych obszarów wymaga różnych kompetencji.

#1 Wykonuje research

Praca nad user experience zaczyna się od researchu. Może on być na tyle obszerny, że w dojrzałych firmach, które mają dużą świadomość wpływu procesu projektowego na aspekt biznesowy, tym obszarem zajmuje się osoba zatrudniona na stanowisku UX researcher.

W pierwszej kolejności projektant UX ma na celu poznanie kontekstu i celów biznesowych oraz grupy docelowej. Sprawdza rozwiązania konkurencyjne, lecz nie po to, aby skopiować istniejący produkt, a sprawdzić, jak inni podchodzą do problemu.

Research na tym etapie obejmuje kilka etapów. Na razie skupmy się na trzech z nich:

• badaniu konkurencji,
• badaniu grupy docelowej,
• pierwszych wywiadach z użytkownikami.

Benchmarking konkurencji

Research polega również na opracowaniu benchmarkingu konkurencji – zestawieniu popularnych funkcjonalności produktu, z które ma konkurencja lub wspólnych mechanizmów działania pewnych rzeczy.

Co się dzieje, jeżeli zrezygnujemy z benchmarkingu? Jeżeli stworzylibyśmy interfejs, który jest oderwany od rzeczywistości, ryzykujemy tym, że naszym użytkownikom trudnom będzie poruszać się po naszej stronie lub nie będą mogli zrozumieć do czego służą pewne funkcje przez co będą popełniać wiele błędów i w konsekwencji zniechęcą się do naszego rozwiązania.

Badanie grupy docelowej

Oczywiście ślepe inspirowanie się konkurencją nie zagwarantuje nam sukcesu, jeżeli nie zaprojektujemy rozwiązania zorientowanego na użytkownika docelowego. Przede wszystkim to dla niego tworzymy produkt, więc powinniśmy stawiać jego potrzeby na pierwszym miejscu i rozwiązywać jego problemy.

To dlatego, w trakcie researchu, projektant przygląda się grupie docelowej, która będzie korzystała z produktu i tworzy persony – sylwetki osób reprezentujących każdą grupę docelową oraz rozrysowuje drogę klienta do celu (customer journey mapping).

Rezultatem jego prac są sformułowane hipotezy, które nadają kierunek jego dalszej pracy.

Wywiady z użytkownikami

Jeszcze na etapie researchu, projektant UX przeprowadza wywiady z użytkownikami docelowymi, które dostarczają mu cennych informacji na temat przyzwyczajeń i potrzeb użytkowników. Zwykle projektant UX umawia się z użytkownikami na wywiady, przeprowadza badania fokusowe, kwestionariuszowe, gdzie zadaje pytania związane z ich przyzwyczajeniami lub posługuje się ankietami, bądź metodami typu card sorting.

Dobrze przeprowadzona faza researchu zaoszczędzi nam dużo pracy w trakcie projektowania, kolejnego kluczowego zadania projektanta UX.

#2 Projektuje sposób działania i architekturę informacji

Po zgromadzeniu całej wiedzy, projektant UX przechodzi do szkicowania, które pozwoli mu wypracować strukturę działania produktu w taki sposób, aby użytkownik mógł osiągnąć cel, dla którego korzysta z naszego rozwiązania.

Szkice przedstawiają szkielet widoków (ang. wireframe). Nie muszą być one bogate w detale. Ważne, żeby odzwierciedlały sposób, w jaki użytkownik może wykonać zadanie.

Dla pewności, że nasz produkt jest użyteczny, poddajemy szkielety widoków testom. Są one koniecznością, jeżeli projektujemy niestandardowe rozwiązanie lub skomplikowany produkt. Nawet jeśli mamy szerokie doświadczenie w projektowaniu, nie możemy obyć się bez ich przeprowadzenia. Nie jesteśmy w stanie przewidzieć, jak na nasz projekt zareaguje użytkownik docelowy i czy jest w stanie się po nim poruszać z taką łatwością, jakiej się spodziewamy.

Bardzo rzadko okazuje się, że pierwszy projekt jest tym optymalnym. A to dlatego, że tworzymy coś, co ma być łatwe i zrozumiałe dla zdefiniowanej grupy odbiorców, których potrzeby mogą znacznie różnić się od naszych.

Jak przebiegają testy na tym etapie?

Dajemy użytkownikowi zadanie do wykonania i obserwujemy, jak sobie z nim radzi. Prosimy, aby komentował na głos to, co widzi i co robi, czyli posługujemy się tzw. protokołem głośnego myślenia. Pomaga nam to w lepszej ocenie sytuacji.

Użytkownik powinien wiedzieć, że nie oceniamy jego zachowania a jedynie nasz projekt, więc nie ma złych odpowiedzi. Dzięki temu otrzymamy bardziej wiarygodne wyniki. Jeżeli chcesz zapoznać się z typowym scenariuszem takiego badania i na co projektant UX zwraca uwagę w trakcie jego przebiegu, polecam ci ostatnie rozdziały książki Steve’a Kruga “Nie każ mi myśleć”.

Po tym jak skończymy testy, wprowadzimy poprawki i jesteśmy zadowoleni z naszego projektu, możemy przejść do tworzenia dokładniejszych makiet.

Więcej o testach przeczytasz w naszym artykule: Testy UX: Wszystko, co musisz wiedzieć o nich wiedzieć.

#3 Pomaga przy projektowaniu interfejsu

Na samych makietach praca specjalisty UX się nie kończy. Czas na zaprojektowanie interfejsu aplikacji. Polega to na wybraniu szaty graficznej, grafiki lub interfejsu, który współgra z wcześniej opracowanym projektem i jest spójny z komunikatem, który marka ma sobą reprezentować.

To praca projektanta UI (ang. user interface), projektanta graficznego, a niekiedy projektant UX również ma kompetencje pozwalające mu projektować interfejs. Jeżeli współpracujesz z agencją UX taką jak nasza, możesz liczyć, że w zespole znajdują się projektanci UI, którzy mają kompetencje do zaprojektowania interfejsu.

#4 Współpracuje z developerem

Projektant UX nie tylko sprawuje piecze nad tym, jak coś ma wyglądać. Przede wszystkim dba o to, jak działa. W tym celu UX-owiec ściśle współpracuje z developerem.

Specjalista UX podpowiada developerowi, w jaki sposób powinny zachowywać się niektóre komponenty, np. jaką klawiaturę wyświetlić na mobile dla pola formularza, do którego wprowadzamy numer telefonu, jak ma działać walidacja i tym podobne.

Wspólnie wypracowują najbardziej optymalne rozwiązanie.

Niektóre firmy nie chcą zatrudniać projektantów UX lub korzystać z pomocy agencji. Wtedy zdaża się, że to developer jest odpowiedzialny za projekt funkcjonalny i design interfejsu. Niestety to nie jest dobre rozwiązanie z kilku powodów. Przede wszystkim, zapomnieliśmy o wsłuchaniu się w potrzeby użytkowników, co wychodzi podczas prób optymalizacji UX.

#5 Optymalizuje UX

Po tym jak mamy już działający interfejs, projektant UX przeprowadza szereg dodatkowych testów i optymalizuje swoją pracę pod kątem struktury działania produktu, architektury informacji czy jasności komunikatów (UX writing).

Z kolei po tym, jak wypuścimy nasze rozwiązanie do szerszej grupy odbiorców, projektant UX sprawdza za pomocą danych behawioralnych z Hotjara lub innego narzędzia, czy można coś zmienić, dodać lub usunąć tak, aby usprawnić doświadczenie użytkownika z produktem.

UX-owiec jest także zaangażowany w optymalizację konwersji na stronie albo w aplikacji. Przygląda się układowi elementów czy poszczególnym krokom, które prowadzą do zakupu. Za pomocą A/B testów stara się wybrać rozwiązanie, które wpłynie na zwiększenie konwersji.

Optymalizacja ma także znaczenie w przypadku lean UX. Jest to jedna z metod projektowania produktów cyfrowych, łącząca projektowanie UX z produkcją lean i agile’owym tworzeniem produktów cyfrowych.

Jak projektant UX wpasowuje się w zespół produktowy?

Jako product owner jesteś odpowiedzialny za roadmapę produktu, priorytetyzację zadań i masz do spełnienia cele biznesowe. Projektant UX jest w stanie pomóc ci w tym wszystkim przez dostarczenie ci wiedzy o grupie docelowej i konkurencji.

Może ci się wydawać, że skoro jest to zajęcie kreatywne, nie skupia się na celach biznesowych, lecz to przypuszczenie jest mylne.

Rola dzisiejszego projektanta UX ewoluowała i wielu UX-owców określa swoją pracę jako “product designer”, ponieważ dostarczają również biznesowej perspektywy na rozwój produktu i są nieodzowną częścią zespołu produktowego.

Nie możesz stworzyć dobrego produktu, jeżeli w pełni nie rozumiesz, w jakim celu i dla kogo tworzysz nowe rozwiązanie. Z tego względu projektant UX czy product designer, uczestniczy w pracy nad produktem od samego początku. Pomaga zdefiniować projekt, zrozumieć twojego klienta, poznać jego potrzeby i zaprojektować konkurencyjny produkt.

Projektowanie UX nie jest zadaniem do odhaczenia z listy. Dotyka bowiem każdej sfery tworzenia produktu. Obok pracy koncepcyjnej, projektant ściśle współpracuje z developerami tak, aby wypracować rozwiązanie, z którego da się korzystać i które jest odpowiedzią na potrzeby klientów.

Projektant UX pomaga ci z dokumentacją. Przede wszystkim sprawdza czy to, co stworzyliśmy na pewno jest odpowiedzią na potrzeby klientów.

Czy możemy ominąć UX?

Oczywiście są przypadki produktów, które odniosły sukces pomimo złego UX. Jednak istnieje ryzyko, że gdy ktoś skopiuje nasz produkt i zadba o nienaganny UX, stawiamy się w ryzykownej sytuacji. Od tej pory użytkownicy będą mieli dużo prostszą w obsłudzę alternatywę do naszego rozwiązania.

Celem pracy projektanta UX nie jest zaprojektowanie pięknie wyglądającego produktu, lecz produktu, z którego można łatwo i przyjemnie korzystać.

Niestety może nam się wydawać, że potrafimy ocenić czy nasz produkt jest użyteczny – w końcu to nasze dzieło, więc nie potrzebujemy zatrudniać dodatkowej osoby i tracić czas na wdrożenie jej do zespołu, może nam to się odbić czkawką w przyszłości.

Bez odpowiednich testów z użytkownikami twórca produktu nie jest w stanie stwierdzić, czy jego produkt jest łatwy w użytkowaniu, jeżeli nie ma osoby, która jest za to odpowiedzialna.

Jeżeli nie wiesz od czego zacząć, chętnie ci z tym pomożemy. Skontaktuj się z nami, aby rozpocząć współpracę.